ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΛΟΓΟ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ

Ακούγοντας χτές συνέντευξη του ακαδημαϊκού Δημήτρη Μυταρά παρατήρησα πως σε ερωτήσεις σχετικές με τη στόχευση του καλλιτέχνη και  για τη λειτουργία του καλλιτεχνικού προϊόντος η απάντηση πάντοτε σχεδόν κατέληγε σε μια εύκολη αναφορά σε μυστικιστικού τύπου αναφορές στο ταλέντο και σε μη προσδιορίσιμες άλογες δυνάμεις του καλλιτέχνη. Η αντιμετώπιση αυτή δεν είναι τυχαία και φυσικά δεν διεκδικεί καμμία πρωτοτυπία για όσους γνωρίζουν στοιχειωδώς την ιστορία των αισθητικών ιδεών. Στην πραγματικότητα αντανακλά  τη φιλοσοφία που αναπτύχθηκε στην Αναγέννηση για το έργο τέχνης, τη λειτουργία του και φυσικά για το πρόσωπο και το ρόλο του καλλιτέχνη. Απο αυτήν την φλοσοφία άντλησε αργότερα και ο ρομαντισμός αλλά δυστυχώς και κάποιες τάσεις του μοντερνισμού για να καταλήξει σήμερα μια τέτοια άποψη να αποτελεί  σχεδόν λαϊκή αντίληψη γιά την τέχνη. 

 Στον καθ᾽ημάς πολιτισμό, τρόπο δηλαδή οργάνωσης  και σύνθεσης των πραγμάτων, αλλοίως ορίστηκε ο ρόλος της τέχνης και οι ποιότητες του έργου τέχνης και φυσικά και το πρόσωπο του καλλιτέχνη. Αν και υπάρχουν πολλές και διαφοροποιημένες τάσεις κι εδω λόγω των μεγάλων αλλαγών που υπήρξαν μέσα στην πορεία του ελληνικού πνέυματος, παρά ταύτα μπορεί κανείς να διακρίνει κάποια σταθερά χαρακτηριστικά που υποστασιοποιούν τηνν αντίληψη του ελληνικού κόσμου για την τέχνη και το έργο τέχνης. Ένα βασικό τέτοιο χαρακτηριστικό είναι το έλλογο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Το έργο τέχνης δεν είναι απλά μια προσωπική καταγραφή όσων ο καλλιτέχνης νοιώθει ή πιστεύει  και μάλιστα με τρόπο ατομικά οριοθετημένο. Ο καλλιτέχνης ως δημιουργός, λειτουργεί ως πρόσωπο που ανήκει οργανικά σε μια κονότητα-δήμο και τον εκφράζει οργανώνοντας όσα θέλει να πεί έλλογα με στόχο την υπέρβαση του χάους. Το έργο τέχνης έιναι έλλογο γεγονός και δείχνει ως επιφάνεια το πως μια κονότητα ανθρώπων βλέπει τον κόσμο, πως τον οραματίζεται, ποιά εμπειρία ζωής έχει ή ζητά να έχει. Γιαυτό και ο καλλιτέχνης δεν είναι ο ιδιώτης, ο οποίος καταγράφοντας την ατομική του εμπειρία με λόγο δικό του, κομματιάζει την πραγματικότητα  παράγοντας χάος. Είναι αντιθέτως το πρόσωπο εκείνο που ενώνει τα διεστώτα κομμάτια μιας χαοτικής πραγματικότητας με τρόπο έλλογο παράγοντας κόσμο. Ο καλλιτέχνης παρουσιάζει μια οργάνωση του υπαρκτού, μιά ερμηνεία του πραγματικού στην οποία εκφαίνεται η βαθύτερη δομή και ο λόγος των όντων,  ο οποίος συνέχει τα πάντα και συστήνει τον κόσμο, την ωραιότητα τους σύμπαντος. 

Έτσι το τάλαντο του καλλιτέχνη, που δεν μπορεί να παραγνωριστεί, δεν απολυτοποιείται , ούτε αποβαίνει ο μόνος και καθοριστικός παράγοντας που ρυθμίζει τη δημιουργία του έργου τέχνης. Το τάλαντο είναι απαραίτητο για να μπορέσει ο καλλιτέχνης να πραγματώσει τον απώτερο λόγο του έργου τέχνης με τρόπο καλό. Ο λόγος όμως του έργου δεν είναι ο ίδιος ο καλλιτέχνης και η ποιότητα του ταλέντου του. 

Καλό θα ήταν στις μέρες μας όταν γίνεται κουβέντα για την τέχνη να λαμβάνουμε υπόψη μας την κατάθεση του ελληνικού πολιτισμού (διαχρονικά κι όχι μόνον της κλασσικής περιόδου)  - ίσως και άλλων πολιτισμών- για να αποφεύγεται αύτη η άλογη και μάγικη σχεδόν διάσταση που δίνεται στον ρόλο του καλλιτέχνη και στη λειτουργία του έργου τέχνης. Μια διάσταση που μόνον καλό δεν κάνει στην τέχνη αλλά ούτε και στην κοινωνία γενικότερα.